Czy warto mieć kartę kredytową? 9 x NIE!

Na skróty Pokaż

Jeśli zastanawiasz się, czy warto mieć kartę kredytową, odpowiedź dziewięciokrotnie brzmi: NIE! Dlaczego? Szczegóły w poniższym wpisie.

Istotne fakty:

Karty kredytowe są z nami już ponad siedem dekad. W latach 90. i na przełomie wieków popularna kredytówka była niezbędna do rezerwacji noclegu lub wypożyczenia auta. Dziś racjonalnych powodów jej posiadania jest coraz mniej, za to ilość kart – i jednocześnie zadłużenia – stale rośnie.

Wg. danych, na które powołuje się Forbes, na koniec 2023 roku aż 82 procent Amerykanów miało przynajmniej jedną kartę kredytową w swoim portfelu, zaś średnie zadłużenie na karcie wynosiło 6360 dolarów. Co gorsza, sumaryczna wartość zadłużenia rok do roku wzrosła w USA o około 10 procent i przekraczała już 1,13 biliona zielonych.

W Polsce karty kredytowe są – na szczęście – znacznie mniej popularne, jednak, jak podaje Narodowy Bank Polski ich liczba stale rośnie. Na koniec 2022 roku kartę kredytową w swoim portfelu miało 5,2 mln Polaków, przy czym tylko w ostatnim kwartale 2022 r. ich liczba powiększyła się o 175 tys. nowych kredytówek.

Z powyższego jasno wynika, że z roku na rok coraz więcej osób sięga po kartę kredytową, a trend ten może za pewien czas zblżyć nas do Amerykanów, których zadłużenie rośnie w tempie najszybszym na świecie.

Tylko czy karta kredytowa to najlepszy sposób na korzystanie z kredytu? Czy warto mieć kartę kredytową w swoim portfelu? Zdecydowanie nie! Dlaczego? Poniżej 9 solidnych powodów:

1. Dług

Najważniejszym powodem, dla którego nie warto mieć karty kredytowej, jest sam fakt posiadania długu. Bez względu na to, czy korzystasz z karty kredytowej, czy też nie, realnie zawarłeś z bankiem umowę kredytu, a więc jesteś dłużnikiem. Otworzyłeś sobie drogę do korzystania z nieswoich pieniędzy, co najprawdopodobniej i tak zakończy się ich stopniowym wydawaniem.

Co prawda aktualnie świat bez długu nie istnieje, a gospodarki, by mogły się rozwijać, potrzebują długu, jak człowiek wody, jednak pamiętaj, że nie jesteś zbawcą systemu finansowego, a jedynie jego ostatnim ogniwem, które na długu cierpi najmocniej.

Podpisując umowę o kartę kredytową, otrzymałeś iluzję wolności finansowej, zaś bank lub inna instytucja finansowa, zyskała uciechę inwestorów, lepsze wyniki finansowe i możliwość kreowania kolejnych wirtualnych pieniędzy.

2. Wysokie oprocentowanie

Kolejną przeczącą odpowiedzią na pytanie, czy warto mieć kartę kredytową, jest wysokie oprocentowanie. Średnio przekracza ono zwykle 20 procent w skali roku, co plasuje kartę kredytową w czołówce najdroższych rodzajów kredytów. W przypadku kart wydawanych osobom z niską zdolnością kredytową Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) może być jeszcze wyższa.

Wysokie oprocentowanie oznacza, że nawet niewielkie saldo na karcie kredytowej może szybko narastać, jeśli nie jest spłacane w całości co miesiąc. Na przykład, pozostawienie niezapłaconego salda w wysokości 2000 zł przy oprocentowaniu 20% rocznie, spowoduje, że po roku zadłużenie wzrośnie o minimum 400 zł tylko z tytułu odsetek. W dłuższej perspektywie odsetki te mogą prowadzić do poważnych problemów finansowych, zwłaszcza jeśli saldo karty kredytowej rośnie z miesiąca na miesiąc.

3. Wysokie opłaty i koszty dodatkowe

Karty kredytowe, mimo swojej wygody i elastyczności, często wiążą się z wieloma opłatami i kosztami dodatkowymi, które mogą znacznie zwiększyć całkowity koszt ich używania. I nie chodzi tu wcale od kilka złotych miesięcznie, a kwoty rzędu minimum kilkuset PLN-ów rocznie.

Opłaty Roczne

Wiele kart kredytowych nalicza roczną opłatę za korzystanie z karty. Opłata ta może wynosić od kilkudziesięciu do kilkuset złotych rocznie, w zależności od rodzaju karty i oferowanych przez nią przywilejów, takich jak punkty lojalnościowe, ubezpieczenia podróżne czy dostęp do saloników lotniskowych.

Opłaty za opóźnienie w spłacie

Jeśli nie dokonasz spłaty kwoty minimalnej na czas, bank może obciążyć Cię znaczną opłatą za spóźnioną płatność. Opłaty te mogą wynosić od kilku do kilkudziesięciu złotych jednorazowo, co dodatkowo zwiększa Twoje zadłużenie.

Opłaty za przelewy i wypłaty z bankomatów

Wypłacanie gotówki z bankomatu za pomocą karty kredytowej wiąże się zazwyczaj z wysokimi opłatami oraz natychmiastowym naliczaniem odsetek. Wypłacanie gotówki z bankomatu przy użyciu karty kredytowej to po prostu wyrzucanie pieniędzy do śmieci! Podobnie sytuacja wygląda w przypadku przelewów z rachunku karty kredytowej. Wysokość opłaty za przelew może wynosić nawet 3-5% przelewanej kwoty, co także powiększy Twoje zadłużenie.

Opłaty za transakcje zagraniczne

Korzystanie z karty kredytowej za granicą może wiązać się z dodatkowymi opłatami za przewalutowanie. Wysokość opłat może kształtować się w przedziale od 2% do 3% wartości transakcji, co zwiększa koszt zagranicznych zakupów i znów powiększa Twoje zadłużenie.

Opłaty za Kartę Dodatkową

Niektóre karty kredytowe oferują możliwość wydania kart dodatkowych dla członków rodziny lub współpracowników. Każda dodatkowa karta może wiązać się z roczną opłatą, która zostanie dopisana do Twojego rachunku.

Opłaty za papierowe wyciągi

Chociaż coraz więcej banków oferuje bezpłatne wyciągi elektroniczne, niektóre mogą pobierać opłatę za wysyłanie papierowych wyciągów pocztą, co również wiąże się ze zwiększeniem Twojego zadłużenia.

4. Pokusy konsumpcyjne / niepotrzebne wydatki

Posiadanie karty kredytowej może stwarzać pułapkę pokus konsumpcyjnych, które mogą prowadzić do nieodpowiedzialnych decyzji finansowych. Karta kredytowa daje łatwy dostęp do pieniędzy, ale tych, które realnie do Ciebie nie należą. To z kolei może zachęcać do kupowania przedmiotów lub usług, na które normalnie nie byłoby Cię stać lub których po prostu nie potrzebujesz.

Dzięki karcie kredytowej zakupy stają się mniej bolesne i pozornie bardziej dostępne, nawet jeśli nie masz wystarczających środków na koncie. Kiedy nie jesteś ograniczony ilością gotówki w portfelu, łatwo jest ulec impulsowi i wydawać pieniądze na rzeczy, które mogą być chwilowo atrakcyjne, ale niekoniecznie niezbędne czy wartościowe.

Dodatkowo, posiadanie karty kredytowej często wiąże się z ofertami promocyjnymi, które mogą dodatkowo zachęcać do zakupów. Programy lojalnościowe, rabaty czy punkty premiowe mogą sprawić, że będziesz bardziej skłonny do wydawania, aby zdobyć dodatkowe korzyści, nawet jeśli to nie jest rozsądne z perspektywy zdrowego rozsądku.

5. Uzależnienie od kredytu

Posiadanie karty kredytowej może prowadzić do rozwoju niezdrowej zależności od kredytu, która staje się częścią Twojego życia finansowego. Karta kredytowa oferuje natychmiastowy dostęp do środków, które niekoniecznie masz w danym momencie, co może skłaniać do ciągłego korzystania z tej formy finansowania.

Z biegiem czasu, regularne używanie karty kredytowej może prowadzić do przyzwyczajenia się do życia na kredyt. Zamiast planować zakupy zgodnie z posiadanymi środkami, stale przekraczasz swój domowy budżet, kupując rzeczy, na które realnie Cię nie stać. To może prowadzić do ciągłego powiększania salda karty kredytowej, tworząc spiralę zadłużenia.

Zależność od kredytu stwarza również iluzję posiadania większej ilości pieniędzy, co znów prowadzi do stałego przekraczania swoich możliwości finansowych i życie z myślą, że stać Cię na więcej. Owszem, możesz kupić więcej przedmiotów, jednak pamiętaj, że robisz to na kredyt, do czego po pewnym czasie się zwyczajnie przyzwyczajasz.

Pamiętasz czasy, gdy w osiedlowym sklepiku robiło się zakupy “na zeszyt”? Robisz dokładnie to samo, ale nie jesteś już winien Pani Krysi, a bankowi lub innej instytucji finansowej, która żyje dzięki Twojemu zadłużaniu się.

6. Obniżenie zdolności kredytowej

Jeśli wciąż zastanawiasz się, czy warto mieć kartę kredytową, a poprzednie argumenty do Ciebie nie trafiły, musisz wiedzieć, jak karta kredytowa wpływa na Twoją zdolność kredytową. Do dziś bowiem wiele osób uważa, że posiadanie niewielkiego plastiku jest bez znaczenia dla ich zdolności w oczach banków, ale to tylko pozory.

Karta kredytowa obniża zdolność kredytową nawet wtedy, gdy jej nie używasz, co oznacza, że w przypadku chęci zaciągnięcia większego, celowego zobowiązania, jak kredyt hipoteczny, kredyt na budowę domu czy kredyt samochodowy, tracisz sporą część swojej zdolności kredytowej. Dlaczego? To proste. Bank, obliczając Twoją zdolność kredytową bierze pod uwagę zarówno Twoje dochody czy koszty życia, ale także to, ile jesteś winny innym pożyczkodawcom.

I choć nie korzystasz z karty kredytowej lub spłacasz ją regularnie, to wysokość udzielonego limitu kredytowego ma bezpośredni wpływ na Twoje możliwości finansowe w oczach banku. Instytucje finansowe biorą pod uwagę przede wszystkim kwotę minimalną, którą musisz regulować co miesiąc, więc jeśli wynosi ona np. 200 zł, to te 200 zł miesięcznie wyparowało z Twojej zdolności do regulowania rat.

7. Brak kontroli nad finansami

Zaciągając dług, jakim niewątpliwie jest limit dostępny na karcie kredytowej, nie budujesz swojego finansowego zaplecza. Zamiast tego, robisz wszystko, by być konsumentem idealnym, takim, który napędza gospodarkę poprzez konsumpcjonizm, wydawanie i rolowanie zadłużenia.

Gdy posiadasz dostęp do nieswoich pieniędzy, przyzwyczajasz się do tego, że w każdej chwili możesz użyć pieniędzy dostępnych w ramach przyznanego limitu. Sięgniesz po nią, gdy w którymś sklepie pojawi się “super promocja”, gdy rodzina będzie naciskać na wyjazd lub wtedy, gdy będziesz chciał się rozpieścić nowym gadżetem, na który realnie przecież nie masz pieniędzy.

Prócz tego, posiadanie karty kredytowej tworzy złudne poczucie bezpieczeństwa finansowego – zaplecza, które powinieneś posiadać na wypadek nieprzewidzianych okoliczności. To zaś oddali Cię od potrzeby zbudowania poduszki finansowej, dzięki której przetrwasz minimum kilka miesięcy np. w przypadku utraty pracy lub wypadku.

8. Brak oszczędności

Jeśli posiadasz kartę kredytową, zapewne nie wziąłeś jej dla fanu. Prawdopodobnie zrobiłeś to, by czuć się pewniej finansowo lub po prostu po to, by móc kupować więcej “super rzeczy” z reklamy. Gdy korzystasz z karty kredytowej regularnie, najprawdopodobniej nie masz już środków własnych i musisz dojechać do kolejnej wypłaty, która znów pomniejszy Twój dług na kredytówce.

Mając z tyłu głowy pozorne poczucie bezpieczeństwa, wydajesz wszystko lub więcej niż zarabiasz, co zawęża przestrzeń na oszczędności, a Ty stajesz się niewolnikiem pracy i kredytu. Nie bez powodu najważniejszym krokiem, który musisz wykonać, by panować nad swoim budżetem, jest zasada, wydawaj mniej, niż zarabiasz. To właśnie ona pomaga budować wolność finansową.

9. Skomplikowany mechanizm działania

Ostatnim powodem, dla którego odpowiedź na pytanie, czy warto mieć kartę kredytową, brzmi nie, jest ich zawiłość. Zarówno umowy o karty kredytowe, jak i sam mechanizm działania kredytówek są tak skomplikowane, że większość osób po prostu ich nie rozumie. I nic dziwnego! System edukacji pominął kwestię finansów, a sektor finansowy lubuje się w terminach, którymi na co dzień nie operujemy.

Z raportów zarówno banków czy Biur Informacji Gospodarczych jasno wynika, że do dziś mamy problem ze zrozumieniem schematu naliczania odsetek, mylimy ROR z oprocentowaniem nominalnym, nie wiemy, kiedy wypada okres bezodsetkowy, a dodatkowo nie czytamy umowy czy tabeli opłat i prowizji.

Na zakończenie pamiętaj, że jeśli potrafisz zarządzać swoim budżetem, doskonale rozumiesz mechanizm działania kart kredytowych, nie rolujesz zadłużenia i nie używasz karty kredytowej, jako sakiewki na zachcianki, może ona posiadać pewne atuty, jak programy lojalnościowe, atrakcyjne zniżki czy premie, z których czerpiesz korzyści. Ważne, abyś nie zapominał o spłacie całego zadłużenia w okresie bezodsetkowym, co dla wielu osób jest po prostu niemożliwe.

Jeśli zaś uważasz, że bank pobiera od Ciebie nienależne opłaty, przeanalizuj umowę kredytową i tabelę oplat i prowizji, w której znajdziesz wszelkie warunki. W przypadku sporu z bankiem, warto skontaktować się z Rzecznikiem Finansowym.

Opracowanie: The Breaker. Dane: Narodowy Bank Polski, Forbes.com, FED.