Co to jest fundusz inwestycyjny, jak działa i jakie są rodzaje funduszy

Fundusz inwestycyjny to narzędzie zbiorowego inwestowania, które pozwala na lokowanie środków pieniężnych w różne instrumenty finansowe. Jeśli chcesz zainwestować swoje pieniądze, ale nie masz wystarczającej wiedzy lub czasu, by samodzielnie dokonywać transakcji, fundusz inwestycyjny może być dla Ciebie dobrym rozwiązaniem. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest fundusz inwestycyjny, jakie są jego rodzaje, a także jak działa i jakie są koszty związane z inwestowaniem w ten rodzaj instrumentu finansowego.

Kluczowe fakty:

• Fundusze inwestycyjne to narzędzia zbiorowego inwestowania, które pozwalają na lokowanie środków pieniężnych w różne instrumenty finansowe.
• Fundusze inwestycyjne są zarządzane przez profesjonalnych menedżerów, którzy podejmują decyzje inwestycyjne w imieniu uczestników.
• Inwestowanie w fundusze inwestycyjne jest związane z kosztami, takimi jak opłaty za zarządzanie i prowadzenie funduszu oraz ryzykiem inwestycyjnym.

Co to jest fundusz inwestycyjny – definicja

Definicja funduszu inwestycyjnego jest dość prosta. Fundusz inwestycyjny to instytucja finansowa, która gromadzi środki pieniężne od wielu inwestorów w celu ich zbiorowego inwestowania w różnorodne aktywa, takie jak akcje, obligacje czy nieruchomości.

Pieniądze te są dzielone na jednostki uczestnictwa, które są sprzedawane inwestorom. W ten sposób każdy inwestor staje się właścicielem części portfela inwestycyjnego.

W ramach funduszu inwestycyjnego, inwestorzy dokonują wpłat, które są przeliczane na jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne. Jednostki uczestnictwa to części majątkowe funduszu inwestycyjnego, które stanowią udział w jego zasobach. Uczestnictwo w funduszu inwestycyjnym jest jednym z najpopularniejszych sposobów na inwestowanie swoich oszczędności.

Za tworzenie funduszy inwestycyjnych oraz zarządzanie nimi odpowiadają towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI). TFI to podmioty gospodarcze, które mają na celu zarządzanie funduszami inwestycyjnymi. W ramach swojej działalności TFI prowadzą m.in. analizy rynku, wybierają papiery wartościowe, w które inwestują środki zgromadzone w funduszach oraz zarządzają portfelem inwestycyjnym.

Warto zaznaczyć, że fundusze inwestycyjne są narzędziem inwestycyjnym, których wartość jednostek uczestnictwa może wzrosnąć lub spaść w zależności od sytuacji na rynku.

Sprawdź, co to jest ETF i czym się różni od aktywnych funduszy inwestycyjnych i funduszy indeksowych.

Rodzaje funduszy inwestycyjnych

Fundusz inwestycyjny to narzędzie, które pozwala na zbiorowe inwestowanie w różnego rodzaju instrumenty finansowe. Dzięki temu, jako inwestor, możesz uzyskać dostęp do rynków, na które w pojedynkę niemiałbyś szans. Istnieją trzy podstawowe rodzaje funduszy inwestycyjnych: otwarte, zamknięte oraz specjalistyczne.

Fundusze inwestycyjne otwarte (FIO)

Fundusze otwarte (FIO) to rodzaj funduszy, w których inwestorzy mogą w każdej chwili kupować i sprzedawać swoje jednostki uczestnictwa. Wartość jednostki uczestnictwa jest ustalana na podstawie wartości aktywów netto funduszu. FIO mają charakter bardziej elastyczny niż fundusze zamknięte, dzięki czemu inwestorzy mogą w łatwy sposób dokonywać transakcji.

Fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ)

Fundusze zamknięte (FIZ) to fundusze, w których sprzedaż i wykup jednostek uczestnictwa odbywa się w określonych terminach. Ich liczba jest ograniczona, co oznacza, że nie można w każdej chwili dokonywać transakcji. Wartość jednostki uczestnictwa jest ustalana na podstawie wartości rynkowej instrumentów finansowych, w które fundusz inwestuje.

Specjalistyczne fundusze inwestycyjne (SFIO)

Specjalistyczne fundusze inwestycyjne (SFIO) to fundusze, które inwestują w określony sektor lub branżę. Mogą to być na przykład fundusze inwestujące w nieruchomości, surowce czy obligacje korporacyjne. SFIO mają charakter bardziej ryzykowny niż fundusze ogólnodostępne, ponieważ inwestycje w jedną branżę lub sektor mogą prowadzić do większych wahań wartości jednostki uczestnictwa.

Struktura i działanie funduszy inwestycyjnych

Każdy fundusz inwestycyjny składa się z kilku elementów, które są niezbędne dla jego funkcjonowania.

Towarzystwo funduszy inwestycyjnych

Towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI) jest podmiotem prawnym, który zarządza funduszem inwestycyjnym. TFI jest odpowiedzialne za wybór aktywów, w które fundusz inwestuje oraz za ich zarządzanie. TFI odpowiada także za prowadzenie rejestrów inwestorów, wydawanie jednostek uczestnictwa oraz informowanie inwestorów o sytuacji finansowej funduszu.

Depozytariusz

Depozytariusz to podmiot, który pełni rolę nadzorczą nad funduszem inwestycyjnym. Jego zadaniem jest m.in. przechowywanie aktywów funduszu, kontrola przepływu środków oraz zapewnienie, że fundusz działa zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Depozytariusz jest także odpowiedzialny za monitorowanie działalności TFI i dbanie o interesy inwestorów.

Zarządzanie aktywami

Zarządzanie aktywami to fundament funkcjonowania funduszu inwestycyjnego. Zarządzający funduszem (menedżerowie) podejmują decyzje inwestycyjne i wybierają aktywa, w które fundusz inwestuje. Menedżerowie mają za zadanie osiągnięcie jak najwyższego zwrotu z inwestycji przy minimalnym ryzyku. Zarządzanie aktywami obejmuje także monitorowanie sytuacji rynkowej i podejmowanie decyzji o sprzedaży lub kupnie aktywów.

W co inwestują fundusze inwestycyjne?

Fundusze inwestycyjne inwestują w różne instrumenty finansowe, w zależności od przyjętej polityki inwestycyjnej. Wśród najczęściej wykorzystywanych instrumentów inwestycyjnych znajdują się przede wszystkim:

• akcje i obligacje
• surowce
• instrumenty pochodne
• nieruchomości

Akcje i obligacje

Akcje to papiery wartościowe, które reprezentują część kapitału zakładowego danej spółki. Kupując akcje, stajesz się współwłaścicielem spółki i masz prawo do udziału w jej zyskach. Obligacje to natomiast papiery dłużne, które emituje dłużnik w celu pozyskania kapitału. Kupując obligacje, stajesz się wierzycielem dłużnika i otrzymujesz odsetki od pożyczki.

Instrumenty pochodne

Instrumenty pochodne to kontrakty, których wartość zależy od wartości innych instrumentów finansowych, takich jak akcje czy obligacje. Wśród instrumentów pochodnych znajdują się np. kontrakty terminowe, opcje czy kontrakty różnic kursowych.

Nieruchomości

Fundusz inwestycyjny może inwestować również w nieruchomości. Mogą to być np. biurowce, centra handlowe czy hotele. Inwestycje w nieruchomości są zwykle długoterminowe i wymagają większych nakładów finansowych.

Opłaty i koszty funduszy inwestycyjnych

Kiedy zaczynasz inwestować w fundusz inwestycyjny, musisz liczyć się z różnego rodzaju opłatami i kosztami. Dwie najważniejsze opłaty, które musisz wziąć pod uwagę zanim wybierzesz określony fundusz, to opłata za zarządzanie i opłata za umorzenie.

Opłata za zarządzanie

TFI pobiera opłatę za zarządzanie, z której pokrywane są koszty działania firmy. Podaje się ją jako procent pobierany od zainwestowanych środków w skali roku. Jest ona naliczana codziennie jako 1/365 rocznej opłaty.

Wysokość opłaty za zarządzanie zależy od rodzaju funduszu inwestycyjnego oraz od kraju, w którym działa. W Polsce opłata ta wynosi zwykle od 0,5% do 2% rocznie. W przypadku funduszy zagranicznych może być ona znacznie wyższa.

Opłata za umorzenie

Drugą ważną opłatą jest opłata za umorzenie. Jest to opłata pobierana przy sprzedaży jednostek uczestnictwa z funduszu. Opłata ta wynosi zwykle od 1% do 5% wartości jednostki uczestnictwa.

Opłata za umorzenie jest pobierana w celu pokrycia kosztów związanych z umorzeniem jednostek uczestnictwa, czyli zakończeniem inwestycji przez inwestora. Koszty te wynikają z konieczności sprzedaży aktywów funduszu, a także z kosztów administracyjnych związanych z likwidacją inwestycji.

Ryzyko inwestycyjne

Inwestowanie w fundusze inwestycyjne wiąże się z pewnym ryzykiem inwestycyjnym. Ryzyko inwestycyjne to niepewność, jaka towarzyszy każdej inwestycji i wynika z faktu, że nie można przewidzieć przyszłych zdarzeń.

Ryzyko rynkowe

Ryzyko rynkowe to ryzyko związane z fluktuacjami cen na rynkach finansowych. W przypadku funduszy inwestycyjnych, ryzyko rynkowe wynika z faktu, że wartość aktywów funduszu jest zależna od wartości rynkowej akcji, obligacji, nieruchomości czy innych instrumentów finansowych, w które fundusz inwestuje. W przypadku spadku wartości tych aktywów, wartość jednostek uczestnictwa w funduszu również spada.

Ryzyko walutowe

Ryzyko walutowe to ryzyko związane z fluktuacjami kursów walutowych. W przypadku funduszy inwestycyjnych, ryzyko walutowe wynika z faktu, że część aktywów funduszu może być denominowana w walutach obcych. W przypadku spadku wartości waluty, w której denominowane są aktywa funduszu, wartość jednostek uczestnictwa w funduszu również spada.

Wady i zalety funduszy inwestycyjnych

Fundusze inwestycyjne to popularna forma inwestowania, która pozwala na osiąganie zysków przy niskim poziomie ryzyka. Istnieją jednak zarówno zalety, jak i wady tej formy inwestowania.

Dywersyfikacja portfela

Jedną z największych zalet funduszy inwestycyjnych jest możliwość dywersyfikacji portfela. Dzięki temu, że fundusze inwestycyjne inwestują w różne instrumenty finansowe, ryzyko związane z inwestycją jest rozłożone na wiele różnych aktywów. W ten sposób, nawet jeśli jedna inwestycja przynosi straty, to inne inwestycje mogą zrekompensować straty.

Elastyczność inwestycyjna

Fundusze inwestycyjne oferują również dużą elastyczność inwestycyjną. Inwestorzy mogą wybierać spośród wielu różnych funduszy, w zależności od swoich preferencji i potrzeb. Fundusze inwestycyjne mogą inwestować w różne instrumenty finansowe, takie jak akcje, obligacje, nieruchomości, surowce czy waluty. Dzięki temu, inwestorzy mogą dopasować swój portfel inwestycyjny do swojego profilu ryzyka oraz celów inwestycyjnych.

Bezpieczeństwo

Fundusze inwestycyjne są również stosunkowo bezpieczne w porównaniu z innymi formami inwestowania, takimi jak np. inwestowanie na giełdzie. Fundusze inwestycyjne są zarządzane przez doświadczonych specjalistów, którzy mają za zadanie osiągać jak największe zyski przy minimalnym ryzyku. Ponadto, fundusze inwestycyjne są regulowane przez odpowiednie instytucje i podlegają rygorystycznym przepisom, co zwiększa bezpieczeńwo inwestycji.

Płynność

Jednakże, należy pamiętać, że fundusze inwestycyjne charakteryzują się mniejszą płynnością niż inne formy inwestowania, takie jak np. inwestowanie na giełdzie. Inwestorzy, którzy chcą wypłacić swoje środki z funduszu, muszą zazwyczaj poczekać na odpowiedni moment, a czasem nawet kilka dni. Ponadto, fundusze inwestycyjne niosą ze sobą koszty, takie jak np. opłaty za zarządzanie, które mogą wpłynąć na ostateczny zysk z inwestycji.

Kategorie funduszy inwestycyjnych

Fundusze inwestycyjne dzielą się na kilka kategorii, z których każda ma swoje cechy i strategie inwestycyjne. Poniżej przedstawimy najważniejsze z nich.

Fundusze akcyjne

Fundusze akcyjne inwestują w akcje notowane na giełdzie. Są to fundusze o wysokim poziomie ryzyka, ale jednocześnie zwykle oferują wyższe stopy zwrotu w dłuższej perspektywie czasowej. W zależności od strategii inwestycyjnej, fundusze akcyjne mogą inwestować w akcje spółek z różnych branż lub z jednej konkretnej branży.

Fundusze rynku pieniężnego

Fundusze rynku pieniężnego inwestują w krótkoterminowe papiery wartościowe, takie jak obligacje skarbowe czy depozyty terminowe. Są to fundusze o niskim poziomie ryzyka, ale jednocześnie oferują niższe stopy zwrotu niż fundusze akcyjne. Fundusze rynku pieniężnego są zwykle polecane osobom, które szukają bezpiecznych i stabilnych inwestycji.

Fundusze mieszane

Fundusze mieszane inwestują w różne klasy aktywów, takie jak akcje, obligacje czy nieruchomości. Są to fundusze o umiarkowanym poziomie ryzyka, ale jednocześnie oferują wyższe stopy zwrotu niż fundusze rynku pieniężnego. Fundusze mieszane są zwykle polecane osobom, które szukają zrównoważonej inwestycji.

Fundusze indeksowe

Fundusze indeksowe inwestują m.in. w akcje notowane na giełdzie, ale ich celem nie jest przewyższanie rynku, lecz odzwierciedlenie jego wyników. Fundusze indeksowe są zwykle tańsze od funduszy akcyjnych, ale oferują niższe stopy zwrotu. Są to fundusze polecane osobom, które chcą zainwestować w akcje, surowce, obligacje itp., ale nie chcą ryzykować dużych strat.

Aspekty prawne i regulacje

Komisja Nadzoru Finansowego

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) jest organem nadzoru, który odpowiada za regulowanie działalności funduszy inwestycyjnych. KNF ma za zadanie zapewnić stabilność rynków finansowych i ochronę interesów inwestorów. Dlatego też, przed rozpoczęciem działalności, fundusze inwestycyjne muszą uzyskać zezwolenie KNF.

KNF reguluje wiele aspektów dotyczących funkcjonowania funduszy inwestycyjnych, takich jak zasady tworzenia i działania funduszy, zasady prowadzenia działalności przez fundusze zagraniczne i spółki zarządzające, a także zasady inwestowania i zarządzania aktywami.

Certyfikaty inwestycyjne

Certyfikaty inwestycyjne to dokumenty, które potwierdzają posiadanie udziału w funduszu inwestycyjnym. Certyfikat inwestycyjny uprawnia do otrzymywania dywidend i zysków z inwestycji dokonywanych przez fundusz.

Certyfikaty inwestycyjne mogą być sprzedawane i kupowane na rynku wtórnym, co umożliwia inwestorom swobodne dysponowanie swoimi inwestycjami. Jednakże, przed zakupem certyfikatu inwestycyjnego, należy dokładnie zapoznać się z informacjami na temat funduszu i jego strategii inwestycyjnej.

W Polsce, certyfikaty inwestycyjne są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Notowanie na giełdzie zapewnia inwestorom większą przejrzystość i kontrolę nad inwestycjami, ponieważ informacje na temat funduszu są publicznie dostępne.

Inwestowanie w fundusze inwestycyjne

Inwestowanie w fundusze inwestycyjne to popularna forma inwestowania dla wielu inwestorów, którzy chcą zainwestować swoje środki w różne aktywa finansowe. Fundusze inwestycyjne są zarządzane przez profesjonalnych zarządców, którzy mają za zadanie osiągnąć jak najlepsze wyniki inwestycyjne dla swoich klientów.

Proces zakupu jednostek uczestnictwa

Proces zakupu jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym jest stosunkowo prosty. W przypadku funduszy otwartych, inwestorzy mogą kupować i sprzedawać jednostki uczestnictwa w dowolnym momencie. W przypadku funduszy zamkniętych, inwestorzy mogą kupować jednostki uczestnictwa tylko w określonym okresie.

Aby zakupić jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym, należy skontaktować się z wybranym TFI i wypełnić odpowiednią dokumentację. Następnie należy dokonać wpłaty na rachunek TFI.

Strategie inwestycyjne

Fundusze inwestycyjne oferują różne strategie inwestycyjne, które odpowiadają różnym profilom inwestorów.

Fundusze pasywne inwestują w sposób pasywny, na przykład poprzez replikację indeksów giełdowych. Fundusze agresywnego wzrostu inwestują w akcje spółek, które mają potencjał do szybkiego wzrostu.

Inwestując w fundusze inwestycyjne, inwestorzy mogą wybierać między jednostkami uczestnictwa imiennymi lub na okaziciela.

Jednostki uczestnictwa imienne są zarejestrowane na imię i nazwisko inwestora, podczas gdy jednostki uczestnictwa na okaziciela są zarejestrowane na zlecenie inwestora.

Częste pytania (FAQ)

Poniżej znajdziesz odpowiedzi na częste pytania dotyczące funduszy inwestycyjnych.

---

Opracowanie: Money Breaker. Źródła: BlackRock, Giełda Papierów Wartościowych, Polski Fundusz Rozwoju